قیمت دلار دوباره وارد کانال 23 هزار تومان شد. آن هم در شرایطی که پیش از این دلار تا مرز 26 هزار تومان هم پیش رفته و به آن نزدیک شده بود ولی به یکباره دوباره سقوط کرد. شاید برای خیلی شهروندان این سوال مطرح شود که دلیل نوسانات اخیر بازار ارز در هفته ابتدایی اسفند چه بوده است؟
واقعیت این است که نرخ دلار در ایران بیش از اینکه متاثر از عوامل اقتصادی باشد، درگیر تصمیمات دولت و تحولات سیاسی اعم از اتفاقات داخلی و خارجی باشد. بنابراین بهتر است پیش از هرچیزی تحولات و اتفاقات اخیر را بررسی و پیگیری کنیم تا به دلیل اصلی افت دوباره قیمت ارز در هفته اول اسفند پی ببیرم.
ایران بعد از آنکه ایالات متحده با دستور مستقیم دونالد ترامپ رییس جمهوری سابقش علنی و رسمی از برجام خارج شد و بعدتر تحریمهای جدیدی را علیه ایران وضع کرد با سرکار آمدن جو بایدن یک سیاست متفاوت را نسبت به دوران جمهوریخواهان در پیش گرفت. بایدن با چندین و چند موضعگیری و تصمیم از جمله رفع ممنوعیت سفر مهاجران مسلمان ایرانی به این کشور، طی چند مرحله به ایران جهت احیای دوباره برجام چراغ سبز نشان داد.
افزون بر این نیز، بایدن در کنفرانس وبیناری مونیخ اخیر صراحتا از اهتمام آمریکا برای بازگشت به برجام سخن گفت و حتی از پیشنهاد اروپاییان و مشخصا تروییکا برای برگزاری اجلاس غیررسمی کمیسیون برجام با حضور ایران و خودش استقبال کرد. مضاف بر اینکه پیشتر کاخ سفید از موضع دونالد ترامپ مبنی بر تاکید و اصرار بر استفاده از مکانیزم ماشه یا «اسنپ بک» عقب نشینی کرد تا عملا یک شرایط جدید را پیش روی ایران قرار بدهد. همزمان با این اتفاقات نیز رافائل گروسی به تهران سفر کرد و طی این سفر موفق به امضای توافق 3 ماهه بین ایران و آژانس در بحث پروتکل الحاقی و اجرای مشروط آن از جانب تهران شد تا دوباره شرایط برای بازگشت طرفین به برجام و احیای این توافق نامه بینالمللی مهیا شود.
همچنانکه برخی تحلیلگران حوزه انرژی در ایران نیز به این مساله اشاره کرده و این رویه را یک روزنه امید برای رفع ممنوعیت نفت ایران به سایر کشورها تلقی کردند و در این میان تصور میشود که آغاز فروش نفت ایران همراه با بازگشت پولهای بلوکه شده ایران در برخی کشورها از جمله کره جنوبی باشد؛ آن هم در شرایطی که پیشتر ایران نتوانسته با اعمال اهرمهای فشار سئول را مجاب به پرداخت مطالبات 9 میلیارد دلاریاش کند.
با این تفاسیر میتوان گفت که مقامات تهران امیدوار هستند که ظرف مهلت 3 ماهه خودشان بر اساس توافق محرمانه با آژانس و همزمان با آن میانجیگری اروپا و چین و روسیه مقدمات بازگشت رسمی آمریکا به برجام و لغو تحریمهای اقتصادی ایران را فراهم کنند؛ افقی که از حالا بازارهای داخلی ایران را در یک فضای روانی بهتر قرار داده است و طبق پیشبینیهای سابق چنانچه ایران بتواند از هر طریقی طرفهای غربی را به پای میز برجام برگرداند، احتمالا نرخ دلار تا مرز 21 و حتی 20 و با احتمالی کمتر به پایین تر از 20 هزار تومان برساند!
بنابراین در شرایط کنونی عامل اصلی در نوسانات ارز را باید تحولات اخیر برجام و روابط بین تهران و واشنگتن برشمرد؛ این مساله وقتی جدیتر خواهد شد که بدانیم جریانهای سیاسی داخلی کشور نیز موافق با اجرای برجام بوده و محل اختلاف آن بیشتر به زمان اجرای آن مربوط میشود و در نهایت باید دید که این مساله به چه سرنوشتی دچار خواهد شد؟